کد مطلب:154118 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:142
همسران ابی عبدالله
یكی از همسران عالی مقام حضرت ابی عبدالله الحسین علیه السلام شهربانو دختر یزدجرد (یزدگرد سوم) آخرین پادشاه ساسانیان است كه مادر حضرت امام زین العابدین علیه السلام می باشد و این موضوع را عده ای از مورخین نقل كرده اند:
1- زمخشری متوفای 538 در كتاب ربیع الابرار آورده است: هنگامی كه اسرای فارس را به مدینه نزد عمر بن الخطاب بردند در میان ایشان سه نفر از دختران یزدجرد بودند، خلیفه تصمیم گرفت كه آن ها را همانند سایر اسراء بفروشد، حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام فرمود: با دختران سلاطین مانند سایر اسیران نباید رفتار كرد، عمر پرسید: پس چه باید كرد؟ علی علیه السلام فرمود: باید آنان را به قیمت رسانید و در انتخاب همسر آزاد گذاشت هر كه را اختیار كردند آن شخص قیمت را می پردازد، پس از تقویم علی قیمت هر سه را پرداخت و آنان را در اختیار گرفت، یكی را به عقد عبدالله بن عمر درآورد و سالم از او متولد گردید دومی را به عقد محمد بن ابی بكر درآورد و قاسم از او متولد شد، شهربانو را كه نام اصلیش شاه زنان است با حسین علیه السلام كابین بست و از او حضرت امام زین العابدین متولد گردید حضرت زین العابدین نسبت به مادرش زیاد احترام می كرد، حتی گفته شده با مادرش در یك ظرف غذا نمی خورد و می فرمود: می ترسم دستم به لقمه ای دراز شود كه مادرم آن را بخواهد [1] لیكن علمای تاریخ اتفاق دارند كه شهربانو هنگام زایمان وفات كرد و امام زین العابدین در دامن خاله اش پرورش یافت، ظاهرا نحوه رفتار حضرت با خاله اش بوده است كه او را به جای مادر به حساب می آورد.
2- در اصول كافی این داستان بدین ترتیب نقل شده است: چون دختر یزدجرد را به نزد عمر آوردند، مسجد مدینه از پرتو جمالش درخشان شد، عمر خواست صورت او را ببیند او صورت خود را پوشانید و گفت: اف بیروج بادا هرمز، عمر گفت مرا دشنام
می دهید؟ و در مقام تصمیم گیری برای فروش وی برآمد، امیرالمؤمنین فرمود: این كار درباره بزرگان درست نیست بلكه او را آزاد بگذارید یك نفر از مسلمانان را به همسری انتخاب كند و قیمتش را از سهم او بحساب آور، عمر او را در انتخاب همسر مختار گردانید، او دست بر سر حسین علیه السلام گذاشت، سپس علی علیه السلام فرمود: نامت چیست؟
گفت: شاه زنان، فرمود: نه شهربانویه است، سپس به حسین فرمود: خدا از این زن فرزندی به تو كرامت خواهد كرد كه بهترین اهل زمین باشد حضرت علی بن الحسین متولد گردید از این رو علی بن الحسین را ابن الخیرتین می گفتند كه چون رسول خدا فرموده است: ان لله من عباده خیرتین فخیرته من العرب قریش و من العجم فارس.
«خدا در میان بندگانش دو گزیده دارد گزیده اش از عرب قریش است و از عجم فارس».
روایت شده كه ابوالاسود دئلی درباره امام زین العابدین گفته است:
و ان غلاما بین كسری و هاشم
لأكرم من نیطت علیه التمائم
«پسری كه از كسری و هاشم متولد شده گرامی ترین انسانی است كه آویزه چشم زخم بر او آویخته اند [2] ».
3- «حافظ ابونعیم متوفای 430 در كتاب موالید الائمه گفته است مادرش (امام سجاد) خوله دختر یزدجرد پادشاه فارس كه امیرمؤمنان او را شاه زنان نامید [3] .
4- و نیز از كتاب یواقیت ابوعمرو زاهد نقل شده كه گفته است: مادرش دختر كسری است [4] ، در بحث اولاد حضرت از ارشاد مفید نقل شد كه مادر حضرت زین العابدین (ع) شاه زنان دختر یزدجرد بوده است.
5- ابن شهرآشوب متوفای 588 همانند ربیع الابرار نقل كرده منتهی با این تفاوت كه علی علیه السلام از رسول خدا روایت نمود: اكرموا كریم قوم و ان خالفوكم.
«یعنی بزرگ هر قومی را احترام كنید هر چند در عقیده مخالف شما باشند». و سپس فرمود: من سهم خود و بنی هاشم را از اسرا آزاد ساختم.
مهاجر و انصار نیز به تبعیت از علی (ع) از سهم خود گذشتند. آنگاه علی علیه السلام پیشنهاد پاسخ به خواستگاران فرمود، شهربانو حسین (ع) را انتخاب نمود [5] .
6- مرحوم شیخ مفید متوفای 413 در ارشاد آورده است: امام بعد از امام حسین فرزندش زین العابدین علیهماالسلام است، مادرش شاه زنان یا شهربانو دختر یزدجرد فرزند شهریار فرزند كسری است، سپس می گوید:
امیرمؤمنان حریث بن جابر حنفی را حكومت بخشی از مشرق زمین داد او دو نفر از دختران یزدجرد را برای حضرت فرستاد، علی علیه السلام شاه زنان را به حسین بخشید كه امام زین العابدین از او متولد شد و دیگری را به محمد بن ابی بكر بخشید و قاسم از او متولد گردید [6] اینها مداركی بود كه در دسترس نویسنده قرار داشت و الا مدرك زیاد است بنابراین در این كه شهربانو دختر یزدجرد، همسر حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بوده است تردیدی وجود ندارد.
1- زمخشری متوفای 538 در كتاب ربیع الابرار آورده است: هنگامی كه اسرای فارس را به مدینه نزد عمر بن الخطاب بردند در میان ایشان سه نفر از دختران یزدجرد بودند، خلیفه تصمیم گرفت كه آن ها را همانند سایر اسراء بفروشد، حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام فرمود: با دختران سلاطین مانند سایر اسیران نباید رفتار كرد، عمر پرسید: پس چه باید كرد؟ علی علیه السلام فرمود: باید آنان را به قیمت رسانید و در انتخاب همسر آزاد گذاشت هر كه را اختیار كردند آن شخص قیمت را می پردازد، پس از تقویم علی قیمت هر سه را پرداخت و آنان را در اختیار گرفت، یكی را به عقد عبدالله بن عمر درآورد و سالم از او متولد گردید دومی را به عقد محمد بن ابی بكر درآورد و قاسم از او متولد شد، شهربانو را كه نام اصلیش شاه زنان است با حسین علیه السلام كابین بست و از او حضرت امام زین العابدین متولد گردید حضرت زین العابدین نسبت به مادرش زیاد احترام می كرد، حتی گفته شده با مادرش در یك ظرف غذا نمی خورد و می فرمود: می ترسم دستم به لقمه ای دراز شود كه مادرم آن را بخواهد [1] لیكن علمای تاریخ اتفاق دارند كه شهربانو هنگام زایمان وفات كرد و امام زین العابدین در دامن خاله اش پرورش یافت، ظاهرا نحوه رفتار حضرت با خاله اش بوده است كه او را به جای مادر به حساب می آورد.
2- در اصول كافی این داستان بدین ترتیب نقل شده است: چون دختر یزدجرد را به نزد عمر آوردند، مسجد مدینه از پرتو جمالش درخشان شد، عمر خواست صورت او را ببیند او صورت خود را پوشانید و گفت: اف بیروج بادا هرمز، عمر گفت مرا دشنام
می دهید؟ و در مقام تصمیم گیری برای فروش وی برآمد، امیرالمؤمنین فرمود: این كار درباره بزرگان درست نیست بلكه او را آزاد بگذارید یك نفر از مسلمانان را به همسری انتخاب كند و قیمتش را از سهم او بحساب آور، عمر او را در انتخاب همسر مختار گردانید، او دست بر سر حسین علیه السلام گذاشت، سپس علی علیه السلام فرمود: نامت چیست؟
گفت: شاه زنان، فرمود: نه شهربانویه است، سپس به حسین فرمود: خدا از این زن فرزندی به تو كرامت خواهد كرد كه بهترین اهل زمین باشد حضرت علی بن الحسین متولد گردید از این رو علی بن الحسین را ابن الخیرتین می گفتند كه چون رسول خدا فرموده است: ان لله من عباده خیرتین فخیرته من العرب قریش و من العجم فارس.
«خدا در میان بندگانش دو گزیده دارد گزیده اش از عرب قریش است و از عجم فارس».
روایت شده كه ابوالاسود دئلی درباره امام زین العابدین گفته است:
و ان غلاما بین كسری و هاشم
لأكرم من نیطت علیه التمائم
«پسری كه از كسری و هاشم متولد شده گرامی ترین انسانی است كه آویزه چشم زخم بر او آویخته اند [2] ».
3- «حافظ ابونعیم متوفای 430 در كتاب موالید الائمه گفته است مادرش (امام سجاد) خوله دختر یزدجرد پادشاه فارس كه امیرمؤمنان او را شاه زنان نامید [3] .
4- و نیز از كتاب یواقیت ابوعمرو زاهد نقل شده كه گفته است: مادرش دختر كسری است [4] ، در بحث اولاد حضرت از ارشاد مفید نقل شد كه مادر حضرت زین العابدین (ع) شاه زنان دختر یزدجرد بوده است.
5- ابن شهرآشوب متوفای 588 همانند ربیع الابرار نقل كرده منتهی با این تفاوت كه علی علیه السلام از رسول خدا روایت نمود: اكرموا كریم قوم و ان خالفوكم.
«یعنی بزرگ هر قومی را احترام كنید هر چند در عقیده مخالف شما باشند». و سپس فرمود: من سهم خود و بنی هاشم را از اسرا آزاد ساختم.
مهاجر و انصار نیز به تبعیت از علی (ع) از سهم خود گذشتند. آنگاه علی علیه السلام پیشنهاد پاسخ به خواستگاران فرمود، شهربانو حسین (ع) را انتخاب نمود [5] .
6- مرحوم شیخ مفید متوفای 413 در ارشاد آورده است: امام بعد از امام حسین فرزندش زین العابدین علیهماالسلام است، مادرش شاه زنان یا شهربانو دختر یزدجرد فرزند شهریار فرزند كسری است، سپس می گوید:
امیرمؤمنان حریث بن جابر حنفی را حكومت بخشی از مشرق زمین داد او دو نفر از دختران یزدجرد را برای حضرت فرستاد، علی علیه السلام شاه زنان را به حسین بخشید كه امام زین العابدین از او متولد شد و دیگری را به محمد بن ابی بكر بخشید و قاسم از او متولد گردید [6] اینها مداركی بود كه در دسترس نویسنده قرار داشت و الا مدرك زیاد است بنابراین در این كه شهربانو دختر یزدجرد، همسر حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بوده است تردیدی وجود ندارد.
[1] وفيات الاعيان ج 2 ص 429.
[2] اصول كافي باب مولد علي بن الحسين.
[3] كشف الغمه ج 2 ص 317.
[4] كشف الغمه ج 2 ص 319.
[5] بحار ج 45/ ص 330.
[6] ارشاد ص 253.